toprak nemi hakkında bilgiler listesi için eklenen 1 entry bulunmaktadır.
 

toprak nemi ifade biçimleri.
toprak neminin ölçülmesi ve kantitatif olarak ifade edilmesi, sulama zamanı ile her sulamada uygulanacak sulama suyu miktarının belirlenmesi açısından önemlidir. sulama yönünden toprak nemi 4 değişik biçimde ifade edilebilmektedir.

kuru ağırlık yüzdesi cinsinden ifade;
toprakta bulunan nem miktarı, toprağın kuru ağırlığının yüzdesi cinsinden ifade edilmektedir.
pw=100(w-ws)/ws
eşitlikte;
pw= toprağın kuru ağırlığının yüzdesi cinsinden nem miktarı,%
w= toprak örneğinin yaş ağırlığı, g
ws= toprak örneğinin kuru ağırlığı, g‘dır

hacim yüzdesi cinsinden ifade;
toprakta bulunan nem miktarını hacim yüzdesi cinsinden ifadesinde aşağıdaki eşitlikten yararlanılır.
pv=pw γt/ γw=pw γt=100((w-ws)/ws) γt
eşitlikte;
pv= toprak hacminin yüzdesi cinsinden nem miktarı, %
pw= toprağın kuru ağırlığının yüzdesi cinsinden nem miktarı, %
γt= toprağın hacim ağırlığı, g/cm³
γw=suyun hacim ağırlığı, g/cm³
w= toprak örneğinin yaş ağırlığı, g
ws=toprak örneğinin kuru ağırlığı, g

derinlik cinsinden ifade;
toprak neminin belirli toprak derinliği için derinlik cinsinden ifade edilmesinde;
d=pvd/100=pwγtd/100
eşitlikte;
d= topraktaki derinlik cinsinden nem miktarı, mm
pv= toprak hacminin yüzdesi cinsinden nem miktarı,%
d= toprak derinliği, mm
pw= toprağın kuru ağırlığının yüzdesi cinsinden nem miktarı ,%
γt= toprağın hacim ağırlığı, g/cm³

toprak rutubet gerilimi (tansiyon) cinsinden ifade;
toprak rutubet gerilimi, toprak suyunda erimiş halde bulunan tuzların neden olduğu osmotik basınç ihmal edilirse, toprak neminin toprak taneleri tarafından tutulma gücüdür. toprak nemi azaldıkça, suyun toprak taneleri tarafından tutulma gücü artmaktadır. bu nedenle, suyun tutulma gücü negatif olarak ifade edilmektedir. negatif basınç yerine genellikle tansiyon deyimi kullanıldığından , toprak rutubet tansiyonu denildiğinde, toprak tanelerinin suyu kendi yüzeyleri etrafında tutma gücü anlaşılmaktadır. toprak rutubet tansiyonunun birimi, basınç birimleri ve genellikle cm su sütunu (cmss) yada kısaca cm, kg/cm²,atmosfer(atm) ve bar (b) cinsinden ifade edilmektedir.
1kg/cm² = 10 m = 0.981 b = 0.968 atm

toprakta bulunan farklı nem miktarları ve bu nem miktarlarına karşılık gelen toprak rutubet gerilimi değerleri bir dik koordinat sisteminde işaretlenirse, toprak nemi karakteristik eğriler elde edilir. bu eğrilerden yararlanarak, toprak rutubet geriliminin bilinmesi koşulunda, nem miktarı bulunabilir.

bazı durumlarda toprak rutubet tansiyonu pf cinsinden de ifade edilmektir. bunun için, cm cinsinden belirtilen toprak rutubet tansiyonunun logaritması alınmaktadır. örneğin 1 cm toprak rutubet tansiyonunun pf değeri, log 1 = 0 ve 100 cm toprak rutubet tansiyonun pf değeri ise log 100 = 2 dir.

sulama yönünden önemli toprak nemi sabiteleri.
sulama yönünden önemli toprak nemi sabiteleri; doyma noktası, tarla kapasitesi, solma noktası ve fırın kurudur.

doyma noktası;
teorik olarak, toprak gözeneklerinin tamamen su ile dolu olduğu koşulda toprakta bulunan nem miktarına doyma noktası denir. doyma noktasında toprak rutubet gerilimi 0 atm dir. ancak, sulama uygulamalarında gözeneklerdeki havanın tamamen dışarı çıkması söz konusu değildir ve ender durumlarda gözenek hacminin %85-90 ı su ile doldurulabilmektedir.

tarla kapasitesi;
serbest drenaj koşullarında, toprak tanelerinin yerçekimine karşı tuttuğu nem miktarına tarla kapasitesi denilmektedir. tarla kapasitesi; toprağın bünyesine, yapısına, toprak tanelerinin şekline ve gözeneklerin durumuna göre önemli düzeyde farklılık gösterir. ağır bünyeli topraklarda yüksek, hafif bünyeli topraklarda ise düşük değerdedir. tarla kapasitesinde toprak rutubet tansiyonu 1/10-2/3 atm arasında değişmektedir. bu değer hafif bünyeli topraklarda 1/10 ,ağır bünyeli topraklarda 2/3 atm değere yakındır. uygulamada, tarla kapasitesindeki toprak rutubet tansiyonunun ortalama 1/3 atm olduğu yaklaşımı yapılmaktadır. başka bir deyişle tarla kapasitesi, toprak rutubet tansiyonu 1/3 atm olduğunda toprakta tutulan nem miktarı biçiminde tanımlanır.

solma noktası;
bitkilerin kökleri aracılığıyla topraktan su alamadıkları ve solmaya başladıkları, toprağa su verilse bile eski durumuna dönemedikleri koşulda toprakta bulunan nem miktarına solma noktası denir. solma noktası ağır bünyeli topraklarda yüksek, hafif bünyeli topraklarda düşük değerlerdedir. solma noktasındaki toprak rutubet tansiyonu 7-40 atm arasında değişir. bu değer hafif bünyeli topraklarda 7 atm ,ağır bünyeli topraklarda 40 atm kadar olabilmektedir. solma noktası, toprak taneleri tarafından 15 atm de tutulan nem miktarı biçiminde de tanımlanmaktadır.

fırın kuru;
toprak örneğinin fırında 105°c ta kurutulduktan sonra toprakta bulunulan nem miktarına fırın kuru denir. fırın kurundaki toprak rutubet tansiyonu 10000 atm civarındadır. sulama açısından fırın kurundaki nem miktarı ihmal edilebilir düzeydedir ve fırın kurundaki toprak ağırlığı, toprak tanelerinin ağırlığı olarak alınmaktadır.

toprağın kullanılabilir su tutma kapasitesi.
serbest drenaj koşullarında, tarla kapasitesinin üzerindeki nem yerçekiminin etkisi ile kök bölgesinin altında sızmakta ve bitkiler bu nemden yararlanamamaktadır. bitkiler, solma noktasının altındaki nemi de teorik olarak kökleri aracılığıyla alamamaktadır. bu nedenle uygulamada, bitkilerin ancak tarla kapasitesi ile solma noktası arasındaki nemden yararlandığı yaklaşımı yapılmaktadır. solma noktasının üzerinde tarla kapasitesine kadar her düzeydeki nem miktarı ile solma noktası farkına kullanılabilir su, tarla kapasitesi ile solma noktası farkına ise kullanılabilir su tutma kapasitesi denir. kullanılabilir su tutma kapasitesi, ağır bünyeli topraklarda yüksek, hafif bünyeli topraklarda ise düşük değerlerdedir.

kullanılabilir su tutma kapasitesi toprağın kuru ağırlığının yüzdesi cinsinden;
pwk= tk-sn
ve derinlik cinsinden;
dk=pwk/100 γt d =tk-sn/100 γt d
eşitlikleri ile hesaplanabilmektedir. bu eşitliklerde;
pwk= kullanılabilir su tutma kapasitesi,%
tk= tarla kapasitesi,%
sn= solma noktası,%
dk=kullanılabilir su tutma kapasitesi, mm
γt= toprağın hacim ağırlığı, g/cm³
d= toprak derinliği, mm

 

Bu listeler ilginizi çekebilir!

üst bottom